Ferdynand I Karol Leopold Józef Franciszek Marcelin "Dobrotliwy" Habsburg-Baudemont-Vaudémont-Lotaryński (urodzony w Wiedniu 19 kwietnia 1793 roku, zmarł w Pradze 29 czerwca 1875 roku) herb
Syn Franciszka I Habsburg-Baudemont-Vaudémont-Lotaryńskiego cesarza Austrii i Marii Teresy Capet-Bourbon-Vendôme-Two Sicilies, córki Ferdynanda I Capet-Bourbon-Vendôme-Two Sicilies króla Obojga Sycylii i Marii Karoliny Habsburg-Baudemont-Vaudémont-Lotaryńskiej, córki Franciszka I Habsburg-Baudemont-Vaudémont-Lotaryńskiego cesarza Austrii.
Cesarz Austrii, apostolski król Jerozolimy, król Galicji i Lodomerii, król Lombardii, król Wenecji, książę Salzburga, Cieszyna, Tyrolu, Karyntii, Krainy, Mediolanu, prezydent Związku Niemieckiego i Głowa Domu Habsburskiego jako Ferdynand I, król Węgier (koronowany 28 września 1830 roku), król Czech i margrabia Moraw (koronowany 7 września 1836 roku) jako Ferdynand V, arcyksiąże Austrii, Styrii, Karyntii i Krainy, wielki książę Siedmiogrodu jako Ferdynand IV od 2 marca 1835 roku do 2 grudnia 1848 roku, tytularny książę cieszyński jako Ferdynand I od 2 marca 1835 roku do 2 grudnia 1848 roku, wielki książę krakowski od 1846 roku do 1848 roku, tytularny cesarz bizantyjski jako Ferdynand II, tytularny król Anglii jako Ferdynand, tytularny król Majorki jako Ferdynand II od 2 marca 1835 roku do 29 czerwca 1875 roku.
12 lutego 1831 w Turynie poślubiła (per procura), (pro futuro) 27 lutego 1831 roku poślubił Marię Annę Sabaudzką (urodzona 19 września 1803 roku, zmarł 4 maja 1884 roku), córkę Wiktora Emanuela I króla Sardynii.
Był rachitycznym i cierpiącym na epilepsję mężczyzną. Miał zdeformowaną czaszkę, twarz zniekształconą, usta wykrzywione chwilami Ferdynand nie mógł mówić, lecz tylko bełkotał. Gdy chciał wejść po schodach, musiało go nieść dwóch lokajów. taki epilepsji pojawiały się często, nieraz parokrotnie w ciągu dnia. Na wiosnę 1830 roku przeszedł ciężki atak epilepsji, która jeszcze bardziej twarz zniekształciła, a usta otworzyla. W 1833 roku po nagłym poprawieniu się zdrowia, w dzień Bożego Narodzenia Ferdynand miał aż dwadzieścia ataków epileptycznych, po których nastapiła poprawa zdrowia, lecz pojawiły się oznaki głuchoty.
Z chwilą objęcia tronów dziedzicznych faktyczne rządy w tych krajach przejął wszechwładnych kanclerz - Klemens Wenzel Lotar von Meternich (urodzony w 1773 roku, zmarł w 1859 roku), który miał duży wpływ na politykę za panowania cesarza Franciszka I. W 1830 roku Ferdynand został koronowany na króla Węgier, a 2 marca 1835 roku wstąpił na tron austriacki. W 1836 roku Ferdynand jako ostatni Habsburg został koronowany na króla Czech. W 1838 roku otrzymał koronę Lombardii i Wenecji. Podczas rewolucji w 1848 roku (Wiosna Ludów) gniew powstańców nie był wymierzony w cesarza a raczej w jego radę, odmawiającą zgody na jakiekolwiek reformy. Mimo to 2 grudnia 1848 w Ołomuńcu w Czechach Ferdynand abdykował na rzecz swego bratanka Franciszka Józefa I.
Od 1835 roku na tronie zasiadał Ferdynand V. Król był chory psychicznie, za jego plecami rządziła kamaryla dworska, w której pierwsze skrzypce odgrywał Metternich. Idea slawistyki dojrzewała i w 1836 roku Palacky wydaje "Historię" rok później ukazują się "Starożytności słowiańskie" Szafařika. Słowianofile po powstaniu listopadowym podzielili się na polonofilów i rusofilów. Konflikty narodowościowe stawały się coraz bardziej widoczne. Nieprzyjazne reakcje wywołało rozpoczęcie w 1840 roku tworzenia przez Ljudevita Sztura tzw. "spisovnéj sloventiny", czyli języka słowackiego. Pod koniec 1844 roku w Pradze założono tajny klub polityczny Repeal. Prasa czeska, aby uniknąć ingerencji cenzury, podobnie jak węgierska domagała się unieważnienia Unii Irlandii z Anglią, co nasuwało jednoznaczne skojarzenia w przypadku krajów Monarchii. Od 1846 roku poddani mogli zamiast odróbki pańszczyźnianej zapłacić płodną lub pieniężną daninę.
Poważne niepokoje rozpoczęły się, kiedy 22 lutego 1848 roku gen. Józef Radecki, Czech z pochodzenia ogłosił stan wojny w Lombardii . W tym samym czasie wybucha Rewolucja Lutowa we Frsancji. Wkrótce odezwali się Węgrzy pod dowództwem Lajosa Kossutha. W Czechach poza radykalnym Repealem działał jeszcze ruch liberałów nastawiony na austroslawizm. Na czele ruchu stał Frantiek Palacky oraz Frantiek Riger. W postulatach mieli zjednoczenie historycznych ziem czeskich - Moraw i Śląska, powołanie Sejmu Krajowego, samorządów miejskich, wolności osobistej oraz wolności słowa. Radykałowie nie byli zorientowani na Austrię, Zbierający się w praskiej gospodzie pod Złotą Wagą wysuwali postulaty zniesienia pańszczyzny, cenzury oraz zwołania stanów krajowych z reprezentacją mieszczaństwa i chłopów.
Marzec 1848 roku widzi konsolidację obydwu ruchów w łaźniach św. Wacława w Pradze. Zwołano coś w stylu Zgromadzenia Narodowego, po czym ogłoszono rezolucję, aby ziemie czeskie przekształcić w samodzielną część monarchii. Wybrano też 24-osobowy komitet. Zasiadali w nim zarówno Niemcy jak i Czesi. Samym Morawom nie podobał się postulat zjednoczenia z Czechami. W odpowiedzi na postulaty rząd wiedeński 8 kwietnia 1848 roku uznał postulaty co do równouprawnienia językowego w urzędach oraz w szkolnictwie, obiecywał zwoływać Sejm Krajowy rozszerzony o reprezentantów klasy robotniczej i chłopów. O statusie ziem czeskich miał zadecydować sejm Rzeszy. Czesi coraz bardziej przechodzili na austroslawizm, będąc skłonnymi do kompromisów, ponieważ obradujący wiosną 1848 roku w Frankfurcie parlament niemiecki nie ukrywał chęci włączenia Cech do Rzeszy Niemieckiej. 11 kwietnia Palacky w imieniu narodu czeskiego. Odmówił wstąpienia do Rzeszy Niemieckiej w otwartym liście. Sam zresztą głosił, że "jeżeli Austrii by nie było, w interesie Słowian byłoby ją stworzyć". 25 kwietnia wiedeńska władza wydała konstytucję kwietniową wprowadzającą w życie wcześniejsze ustalenia. Szybko jednak anulowano ją po fali buntów w Wiedniu. Cesarz musiał uciekać z Wiednia do Inssbrucka. Powołano na terenie Czech Urząd Prezydenta Krajowego. Prezydentem Krajowym został Leo Thun, który z kolei powołał Rząd Tymczasowy kierowany przez Palackyiego i Rigera.
2 czerwca rozpoczął się w Pradze Zjazd Słowiański. Przyjęto manifest potępiający polityczny i narodowościowy ucisk. Wszyscy Słowianie, Polakami opowiedzieli się za austroslawizmem. Polacy byli przeciwni, ponieważ w okresie Wiosny Ludów trzymali z Węgrami. 12 czerwca na ulice wystąpiły radykalne bojówki studenckie z bliżej niesprecyzowanymi celami. W odpowiedzi wojska uaustriackie księcia Windischgratza zastosowały ostrzał artyleryjski, wkraczając następnie do Pragi. Zlikwidowano Rząd Tymczasowy i zakłócono Zjazd Słowiański. Rewolucja czeska została tym samym spacyfikowana. 6 października wybuchło powstanie w Wiedniu, cesarz Ferdynand V uciekł do Ołomuńca.
2 grudnia 1849 roku Ferdynand V ustąpił na rzecz Franciszka Józefa, syna arcyksiężnej Zofii.
Opozycja wobec Habsburgów na Węgrzech rozwijała się powoli, jednak konsekwentnie. Następca cesarza Franciszka I, cesarz Ferdynand I (rządził jako król węgierski Ferdynand V), zaniepokojony niekorzystnie rozwijającą się sytuacją wydał nakaz aresztowania przywódców węgierskich ruchów niepodległościowych. Działanie to zamiast uspokoić społeczeństwo węgierskie spowodowało jedynie przybranie na sile nastrojów antywiedeńskich. W 1840 roku cesarz zmuszony był uwolnić zatrzymanych specjalnym nakazem królewskim (a cztery lata później uznał nawet ustawę sejmu wprowadzającą język węgierski jako drugi obok niemieckiego oficjalny język państwowy). Liczył, że w ten sposób uda mu się odwieźć szlachtę od coraz bardziej radykalizującego się programu niepodległościowego.
Oczekiwania te zupełnie nie potwierdziły się w rzeczywistości. Wręcz przeciwnie - po uwolnieniu więźniów ruch reform przybrał na sile i stał się wręcz programem narodowym. Było to również dużą zasługą Ludwika Kossutha, który po wyjściu z więzienia zaczął, za pozwoleniem cesarza, wydawać czasopismo "Pesti Hirlap", które już od pierwszego numeru stało się bastionem opozycji. Z czasem poglądy Kossutha radykalizowały się i przybierały charakter nacjonalistyczny, to właśnie dzięki jego działalności propagandowej sejm z 1844r. przyjął ustawę o języku węgierskim. Jednocześnie jednak odrzucił pozostałe żądania, co było pierwszym objawem podziału politycznego węgierskiej klasy rządzącej, która już wkrótce stanęła przeciw sobie w dwóch opozycyjnych partiach.
Zmarł w Pradze, a pochowany został w klasztorze kapucynów w Wiedniu.
Żródła:
Ferdynand I - Historia Czech
Ferdynand I - Historia Węgier
11-02-2023